Le tëmp da cöie poms y üa ite por le lont döra cina
View the embedded image gallery online at:
https://www.lausc.it/atualite/13182-ji-ite-por-le-lont-a-coeie-poms-y-uea#sigProId6a72f9bf58
https://www.lausc.it/atualite/13182-ji-ite-por-le-lont-a-coeie-poms-y-uea#sigProId6a72f9bf58
D'altonn êl püch laur te nostes valades y le turism y artejanat n'ê nia ciamó tan »anuai« co al dedaincö. I tëmps é mudá, y chësc vëigon ince dal fat che sëgn vá püc Ladins y Pustri a cöie poms y üa, y che i paurs ite por le lont vá dër dalunc a chirí y ciafé i lauranc. Danter chisc él sozedü che tröc s'á spezialisé tl cöie poms »en acort« (le laur vëgn paié aladó dla cuantité coiüda) ci che ti porta trö' deplü davagn co sce ai vëgn paiá al'ora. Tla Germania él por ejëmpl scrit dant n »salar orar minimal«, y sce n laurant é zacó incomper da cöie pirieres, chersces, sperjes o poms, á le paur da sëra püc früc te sach.
Jí a »chëie pom« ite por le lont ê por nos laota, do la matura y denanco tó sö n laur sigü por döt l'ann, na sajun plajora, scebëgn tocia de laur: i me recordi che i lovân la mesa dles sis da doman, che gostân püch, spo s'arcunciânse düc sön n tractor por ruvé ti pra por cöie. Danmisdé ânse na cherdora por tó le danmisdé, da misdé n'ora por jí a marëna, domisdé ia la picia marëna ti pra y da sëra na bona cëna. Al sozedô spo che i messân jí a cöie ince sot la plöia, deache do edemes moles êl ora da salvé ci che an podô salvé. I davagnân bun y spenôn püch, y al ê zacó n onur da podëi pone ite tles gran cassëtes i poms mefodër coiüs sö por i lëgns basc o alc: le sonn canche che i poms batô insuralater ái dötaurela tla mënt. Aldedaincö mangia ince i Ladins i poms zënza che ëi instësc i cöies, y ai bër de bun vin zënza jí a cöie instësc les piches d'üa! (de Iaco Rigo)