La Usc di Ladins

Usanzes te Gherdëina: n lunesc ai 12 de utober ne n’iel chëst ann nia la festa naziunela de chëi de Gherdëina. Y nscila ne saràl ënghenó la prejënza de jënt da duta la valedes ladines, sciche zacan.

»L lunesc do Segra Sacun vëniel mo al didancuei metù a jì l majer marcià dl ann, l Marcià de Segra Sacun: zacan ti cumprova te chësta ucajion i setëures pëires ala rëstles da d’instà. Mo al didancuei ti compra i mutons ala mutans n pëir da n lac, coche sëni de simpatia.« Chësc scrij Erica Senoner y Pazifica Glück tl blòt liber »Usanzes de Gherdëina« dat ora tl 1997.
N lunesc ai 12 de utober ne n’iela danz nia inò nsci; l ne sarà degun lunesc de Marcià de Segra Sacun: i marcadënc da dlonch caprò ne meterà nia su si stonc sun Plaza de Sant Antone, su per streda dl zënter nchin pra Plaza de Dlieja. N ne giaperà nia da cumpré d’uni sort de marcanzies y dantaldut ne piterà la lies nia da maië y da bever per se tré ite n trëi euro. Vel’ da sculeies ne arà nia lectio brevis: deguni ne n’ie cuntënc. Tan che duta Gherdëina ne sarà nia da udëi a Urtijëi, ma ënghenó jënt dala valedes ujines: ëiles y ëi, granc y pitli, grosc y megri, rics y pueresc, jëuni y vedli, de boni y de stlec, de blòtes y mo plu de blòtes, de saurii y de ncompri, chëi da laite y chëi da l’ora, da tlo y da oradecà, da sëui y te grupes: deguni! Y deguni che ne possa tò pea la bona ueia, sciche zacan!
N possa zënzauter dì che l Marcià de Segra Sacun ie, pardon, fossa n di de gran valuta soziela, de cumpania per chëi de Gherdëina, mo plu che n di de marcià. Cun rejon ie chësc di deventà na sort de festa naziunela de chëi de Gherdëina, ti ultimi ani fòvel for na bela cumpëida de jënt de duta la valedes ladines, che fossa inò nvieda de cuer a unì a Urtijëi: ma danz che l nvit ne vel nia, almanco per chëst ann. Mbën pona: ne pudëis danz nia dsaré su dut, n lunesc, per jì a Marcià de Segra Sacun a Urtijëi, sciche zacan! L ne resta pa auter che azeté la situazion y se mëter su l mascherot...
Speron che la vede fata per n auter ann.

David Lardschneider

FOTO: Amarcord: zacan fòvel mo l Marcià de Segra Sacun, ala mutans ti unìvel scincà n pëir. Ah, ce bel che l fova zacan!