Ma ne ulon plu gën nia fé inuemes o vel' laudes »ad personam«. Chësta cunstatazion dessegur reéla dëssa mé vester ntenduda coche »premissa« ala risses y ai pensieres che vën scric ju te chësc articul che à da n fé cun l scrì y rujené drët y sciche l toca nosc bel ladin-gherdëina: y tlo vën śën i caji tëuc ca y analisei, povester nce cun n cër savëi:
1) N aud for inò y l vën nce scrit de na »foto« y tl plurel de »fotos«. Ma da canche ie me lecorde y da coche é for pudù audì da jënt de
View the embedded image gallery online at:
https://www.lausc.it/letres/12984-cunscidrazions-n-con-dl-gherdeina#sigProIdca1f475ff3
https://www.lausc.it/letres/12984-cunscidrazions-n-con-dl-gherdeina#sigProIdca1f475ff3
2) Nchin y nfin: do mi ntënder y minonga dà »nchin« l'idea de tëmp. Nsci mé per dì »da ncuei nchin a duman« o »da n lunesc nchin ala sada« o »dala ot daduman nchin da marënda« y nsci inant. Te chisc caji y te trueps d'autri de chësta sort stunëssa »nfin« defin, do mi urëdla. No pa?
Ma dal'autra pert bën »da Urtijëi nfin te Sëlva« o nce »da Gherdëina nfin a Bulsan« o nce »dala Talia nfin tla ujina Austria«, ma nce »da decà da ruf nfin delà da ruf, via n Sureghes«. Te duc chisc caji y te n grumacion d'autri (ulache l ie laite na idea de destanzia da n luech a n auter) stunëssadassënn la locuzion »nchin«, do mi ntënder. No pa?
3) Nia »sta fat« ma plu drët »unì fat«!
Ne n'iel pa nia na strambariona
View the embedded image gallery online at:
https://www.lausc.it/letres/12984-cunscidrazions-n-con-dl-gherdeina#sigProIdca1f475ff3
https://www.lausc.it/letres/12984-cunscidrazions-n-con-dl-gherdeina#sigProIdca1f475ff3
4) L vën nce dit y n aud nce cërta jënt che dij »ie crëi che la furnadoia scumëncia inò a jì ai 17 de juni«. Sce ntant tuchëssen te n bon ladin-gherdëina sambën da dì »ie rate che la furnadoia va inò ai 17 de juni«. »Crëier« ie dantaldut l verb che à da n fé cun la religion, ntant che l verb »raté« uel dì de avëi na cërta minonga. No pa?
5) L vën nce daniëura dit y scrit, nce te La Usc di Ladins, che la stredes vën »asfaltedes«. Ne fóssel pa povester nia plu drët a scrì y dì che »la stredes ie unides asfautedes da nuef«, o »sce l unissa medrë prësc inò asfautà nce su per Ch'l Piz«. Perchël: »asfauté« y nia »asfalté« y sambën nce »asfaut« y nia »asfalt«. No pa? Chësta valguna cunscidrazions y analises linguistiches ie da ntënder coche n pitl cuntribut culturel minà bën, de viers de n bon y datrai nce miëur ladin-gherdëina, che ebe y sibe de n bon livel.
De gra dassënn a tanc y a tantes che ulerà povester mpue tenì cont de chëstes.
(Oscar Prinoth dl Rezia, Urtijëi)