Fonso é un di nü mituns dla familia de Vico Willeit de Soratrú y Tlara Palfrader de Pre; ai s’â maridé dl 1932. Le bel gran lü de Soratrú tla vila La Pli ê i agn dl 30 gnü lizité; le jonn Vico d’Laronz l’â cumpré; al é tres tles mans dla familia Willeit che sá da le manajé.
Düc i mituns de paurs messâ adora jí te stala a daidé, jí a vardé, lauré d’isté alaleria. La spëisa ê pro i paurs feter dlunch anfat: balotes, jüfa y scarté, polënta, plü sorts de jopes, patüc arestí desco pössl, tutres y cajincí arestis o nigheli, canjincí t’ega, pozi fac dales umes, balotes apratades y da sanch canche le porcel messâ la zede, gherestl, gnoch da zigher, fëies da soni, val’ iade jüfa de furn, dala segra
cern o balotes cun golasc. Le cëi ê sann, deache al gnô cujiné cun produc chersciüs sön le lüch, é pö La Pli n post soredlin; an â a La Pli de bona farina da cëi y da pan, soni, pavé, faus, arbëies y cotan de früc d’urt ne manciâ nia. Le vistimënt ê da paur fat cun drap de lana; sön les störes rovâl le sartú, le carigá, le tescere, le fomere; an se ponê sön strasoc, d’invern ê les ciamenes y i lec frëic desco na dlacia. Fonso é jü a scora fascista val’ agn y a chëra todëscia. Düc i scolars messâ, acompagná dai maestri, jí vigni de a mëssa; ma la "Jöbia fascista" n’êl degüna scora. I jüc che i scolars da laota fajô ê la pëia, la scogna, dala bona sajun frincené cun sciessores, d’invern se araité cun la liösa da Meghita cina jö Somür; i gragn la vagâ bëgn da jí jö por tlea y cina jö por taela. La gran pert di mituns messâ jí a sorví a mëssa. Al tëmp dl fascism ê i maestri blot taliagn, dal 1943 ennant êl scora todëscia y che insegnâ êl a La Pli Eduard Rungger d’Al Plan, Anna Campidel de Badia, Ida Castlunger da Rina, Fridl Mühlmann da La Pli, Olga Morlang da Predesot, Nane Elliscases da La Pli y Adele Delazer da Fodom. Religiun insegnâ la ploan Davide Ferdigg y i caplans Heinrich Videsott da Mantëna, Soave Costantini y Bruno Majoni da Ampëz, Angel Complojer da La Val. Fonso de Soratru ê dl 1941 jü ala Pröma Comuniun y confermé l’â le vësco Johannes Geissler. Fonso ê te süa classa un di mius y chisc gnô scialdi chiris fora dal prou por i mené a Porsenú a scora, cun la speranza che ai jiss do la matura tl Seminar.
Deplü sön la vita de Fonso Willeit, podëise lí t’La Usc di Ladins di 17 d’otober (Lois Trebo)