La Usc di Ladins

Di dla porta davierta
L Lizeum d’Ert »Cademia« y la Scola Prufesciunela per l Artejanat Artistich »La Prufesciunela« de Urtijëi gëura si portes a duc i sculeies dl daunì, ai genitores y a duc i cumpanies y apasciunei dl’ert - n sada ai 29 de nuvëmber
Tla doi scoles a Urtijëi se anconta l’ert, l’arte­janat y l design te na maniera particulera - plën de culëures, criatività y inovazion. Tl Lizeum d’Ert »Cademia« pòssen crì ora danter trëi sezions: ert figurativa, grafica y design. »La Prufesciunela« pieta doi sezions nravisedes ite tla cultura de Gherdëina: la scultura tl lën, depënjer tradiziunel, nduré y pitura decurativa.
Ntan l »Di dla porta davierta« arà i viji­tadëures l mesun de vijité la tlasses y la berstots de tramedoi scoles y de se fé n cheder dla gran puscibliteies y i vantajes che la cin’ sezions pieta. La truepa materies pratiches - dal dessëni al mudelé, dal depënjer al ziplé, dal design a la grafica - vën mustredes da sculeies che lëura pra d’uni sort de criazions, tecniches y opres. 
Leprò menerà i sculeies tres la scoles, dajan nfurmazions di lëures desferënc y dla maniera dl lauré dla scoles. L Lizeum d’Ert y la Scola Prufesciunela ne n’ ie nia mé scoles che nsenia l’ert o tecniches tradiziuneles de nosta valeda, ma che pieta na istruzion moderna y atuela. Danter la materies artistiches vëniel nce nsenià materies teoriches y deberieda pieteles na fundamënta perfeta per na fur­mazion persunela y prufesciunela.

Gran Batadù di Destudafuech de Sëlva
I Destudafuech de Sëlva nvieia al Gran Batadù da 128, n dumënia ai 23 de nuvëmber tla sala di Destudafuech te Sëlva
Coche da tradizion mët i Destudafuech de Sëlva inò a jì n Gran Batadù n dumënia ai 23 de nuvëmber. Dala 10:00 inant puderàn »Frühschoppen« y daldò puderàn s’la lascé jì bona y sté n cumpanìa pra na bona marënda cun Törggelen. L turnoi de Batadù scumëncia dala 14:00 y per mutons y mutans dai 5 ai 12 ani saràl n turnoi de »Mau Mau«. L sarà nce mujiga dal vif y de­vertimënt cun la grupa »Conturines Echo«, che sunerà dala 16:00 inant y n puderà sambën vëncer de biei pesć, danter chisc n schipass per Gherdëina, n »day spa« y n bon per cumpré ite te na butëiga dal sport. Sëuraprò saràl mo truep de biei pesć da pudëi vëncer pra l cëst dala fertuna. Iscrizions vën tëutes su n chël di dala 10:00 inant tla sala di Destudafuech.

Dalia & Gibboni
I Jëuni de Mujiga nvieia al cunzert de Dalia y Gibboni, n merdi ai 25 de nuvëmber dala 20:00 tla dlieja de S. Cristina
Ntan l cuarto cunzert de chësta sajon puderàn scuté su i doi solisć Carlotta Dalia (chitarra) y Giu­seppe Gibboni (vidula).
Carlotta Dalia, nasciuda l ann 1999 tla Toscana, ie cunesciuda per si nterpretazions sotes y pasciuneles. Cun dodesc ani àla fat per l prim iede n cunzert coche solista y da iló iela n ghest bënudù a livel nternaziunel. Da n pez iela da audì regularmënter tl Duo cun l violinist Giuseppe Gibboni, che à venciù l cuncors de vidula Paganini a Genova tl 2021 – si tecnica perfeta y si forza de espre­scion ncanta l publich y la juries naziunel y nternaziunel.

Cunzert de S. Zezilia
La Mujiga de Urtijëi nvieia a si cunzert de S. Zezilia n dumënia ai 23 de nuvëmber dala 17:00 tla Cësa di Cungresc a Urtijëi
Cun l cunzert tradiziunel fina via l ann mujichel dla Mujiga de Urtijëi. L dirighënt Egon Lard­schneider à cris ora nce chëst ann n prugram drët nteressant, danter l auter »Milano« de Amil­care Ponchielli, la Overtüre »Eg­mont« de Ludwig van Beethoven y »Duett aus Lakme« de Leo Delibes cun la doi solistes Teresa Perathoner y Lena Oberhollenzer. La prima pert finerà via cun la marcia »Montana« de Heinz Hermannsdörfer.
Tla segonda pert jiràla inant cun pec plu moderns coche »Fascination Fanfare« de Otto M. Schwarz, »Cast Away« de Alan Silvestri y »How To Train Your Dragon« de John Powell. Stlut jù vën l cunzert cun l pez »Crunchy Starter« de Marc Jeanbourquin.
Duc i apasciunei de mujiga ie de cuer nviei a unì a scuté sù.

L viac de la Pepites
Na sera per scutèr l’aventura de la semenzes de or che vegn de retorn a cèsa, en sabeda ai 29 de november da les 20:00 tel Kreides Atelier a Vich
Tel spazie artistich ‘Kreides Atelier’, te Strèda Rezia 44 a Vich, Katiuscia Rasom e Carlotta Nemela é verties a ne sporjer na esperienza neva.
Chest’outa les ne conta de la Pepites, picola semenzes de or che ne mena col pensier a la lejenda de Aurona, la zità de or sconeta sot i monc, simbol de na lum che vigniun e vigniuna de nos à daite de sé e che lea noscia reijes e nosc renasciment.
»Picoi grans de porzelana biencia e de or a 24 kt, nasciui tel laboratorie Kreides de Vich, sera ite la memoria de la tera e l’èrt de nosc lurier. Do aer viajà enscin a Milan, esser states mirèdes anter la operes preziouses de passa doicent artisć internazionèi a la mostra Artistar Jewels 2025, noscia picola Pepites vegn ades de retorn a cèsa, anter la Dolomites, olache dut l era peà via.«
Se podarà scutèr la storia del viac de chesta picola semenzes de or en sabeda ai 29 de november da les ot da sera, e dapò se fèr na viva tel Kreides Atelier a Vich, olache noscia Pepites se lasciarà mirèr ence en domenia ai 30 de november da les 10:00 a les 18:00.
Katiuscia e Carlotta

Re Laurin y so urt de röses
Referat sön la liënda de Re Laurin cun la prof. universitara Ulrike Kindl, ai 24 de novëmber tla biblioteca zivica da Porsenú
L’Istitut Ladin Micurá de Rü y la Fa­colté de Sciënzes dla Formaziun dla Université Lëdia de Balsan inviëia dër bel al referat »König Laurin und sein Rosengarten – Re Laurino e il suo giardino di rose«, en lönesc ai 24 de novëmber dales 17:00, tla biblioteca zivica da Porsenú.
Che ê pa pordërt Re Laurin? Olá ê pa veramënter so urt de röses tan liendar? Tan inant s’incrujëia pa te chësta liënda les cunties tradizionales todësces y ladines? A chëstes y d’atres domandes respognará la professuria universitara Ulrike Kindl, pian ia da süa ultima publicaziun sön na letöra critica de chësta liënda. Le referat é por todësch y talian.

ITF Women’s Val Gardena Südtirol Cassa dl Sparani
Da n dumënia ai 23 de nuvëmber inant saràl tl zënter dal tennis a Runcadic l turnoi dl’ëiles ITF Women’s Val Gardena Südtirol Cassa dl Sparani 40.000 $ che jirà inant nchin a n sada, 29 de nuvëmber
L ITF dl’ëiles pieta inò n niveau scialdi aut a livel mun­diel. L unirà jugà dut l di y dala 18:00 inant saràl for na partida da sëira.
N vënderdi ai 28 de nu­vëmber saràl la doi semi­fineles dl singul, la prima dala 11:00, la segonda riesc daldò. Do marënda pona la finela dl dopl. N sada ai 29 de nuvëmber dala 10:00 saràl la finela dl singul. Cun plajëi nvieia l Tennis Club Urtijëi duc y dutes a unì a ti cialé la partides. La ntredes ie debant.

Santa Zezilia a La Pli
Chësta domënia ai 23 de novëmber él le Cor de dlijia y la Musiga da La Pli che tëgn n conzert
Le Cor de dlijia d’La Pli y la Musiga d’La Pli tëgn indô deboriada le tradizional conzert de Santa Zezilia. Al vëgn tigní chësta domënia ai 23 de novëmber dales 15:00 (do i öspi da festa, che sará dales 14:00), te salf dles manifestaziuns a La Pli. I s’la confortun da podëi ves saludé tröc por passé adöm n bel domisdé musical.

La löna gelosa
Ai 26 de novëmber vëgnel presenté a San Martin de Tor na storia nöia por mituns
»La löna gelosa – La luna gelëusa« á inom le liber nü por mituns che vëgn presenté en mercui ai 26 de novëmber dales 15:00, tl gran salf dl Istitut Ladin a San Martin de Tor. Tla publicaziun, dada fora dal Istitut Ladin, se tratera de na storia de Manuel Gatterer, cun dessëgns de Jochen Gasser. La presentaziun vëgn surantuta da Susann Tavella y Roland Pizzinini. 
Gragn y pici é dër bel inviá.

Marcé da Nadé t’La Spona
Marcé da Nadé tl Zënter sozial La Spona a Pidrô, en sabeda ai 29 de novëmber
Al mët bel plan man da gní frëit, i dis che nes despartësc dal Nadé vëgn tres demanco y l’atmosfera vëgn tres plü plajora. Porchël oress i assistis y i assistënc dl zënter sozial La Spona dër bel Ves invié al Marcé da Nadé. 
En sabeda ai 29 de novëmber Ves aspetunse dales 9:00 ales 16:00 por ves mostré ci che i s’un ponsé fora de bel. I pitun creaziuns y decoraziuns fates a man, idees por scincundes da Nadé, gherlandes d’Advënt, lëgns da Nadé tradizionai y moderns, angeli, scatores de lignan vedl y n gröm d’ater bel patüc. Ince en chësc ann sarál indô da ciafé libri dla Uniun Ladins Val Badia. I esson dër ligrëza sce i gnisses a nes ciafé, i ves aspetun.

Ancuntedes cun persunaliteies cunesciudes
Prejentazion dl liber »Begegnungen« de Stefan Winkler te Cësa di Cungresc
L Chemun de Urtijëi mët a jì deberieda cun l autëur Stefan Winkler la prejentazion de si liber »Begegnungen«, n mierculdi ai 26 de nuvëmber dala 20:00 tla Sala dla mostres te Cësa di Cungresc a Urtijëi. L autëur purterà dant n valgunes dla 27 ancuntedes che vën dant tl liber. Danter l auter cunteràl de si ciaculedes cun persunaliteies coche Bill Clinton, l Dalai Lama, Jannik Sinner, Ingemar Stenmark y Maria Falcone, sor de Giovanni Falcone. L liber ie n pruiet umaniter, tl spirt de Paolo Borsellino, mazà nce ël dala mafia coche Giovanni Falcone. Duta la dunfiertes dla sëira ti jirà ala »Casa di Paolo« a Palermo, a bën de mutons y jëuni chersciui su tl raion scialdi problematich de Palermo »La Kalsa«, acioche i posse se fé su n daunì miëur dalonc dala sgrinfles dla mafia. La letura scumëncia dala 20.00, cun n acumpaniamënt de mujiga. La ntreda ie debant.