Ntant iesen tl lëur de fé la prima lingia de tests, cënt al di, de ndut n uniràl fat mile. N jirà pona inant cun d’autri mile. L resultat di tests di anticorps contra l coronavirus priculëus nuef, tests che ie unii fai a Urtijëi, ie scialdi bon y lascia speré bën, tulan ca per ntant l resultat de ades 500 tests. L 49% di testei resultei positifs de viers di anticorps vën ora da persones testedes de Urtijëi che ie tan che dutes tl’età danter
View the embedded image gallery online at:
https://www.lausc.it/valedes-ladines/gherdeina/12446-urtijei-49-cun-anticorps-contra-l-coronavirus#sigProId384def7774
https://www.lausc.it/valedes-ladines/gherdeina/12446-urtijei-49-cun-anticorps-contra-l-coronavirus#sigProId384def7774
"Te Sëlva mo deplù?"
Bonamënter arjunjëssen te Sëlva n resultat mo plu aut n con' de percënt pra la persones che à bele anticorps contra l coronavirus nuef, coche dij l dutor Simon Kostner, che ie chël che fej i tests tl Zënter de Sanità dl Hotel da Mauriz, deberieda cun si fëna, la duturëssa Cordula Weber, l dutor Pablo Policastro y la nfermiera Karin Planker. A cë dla strutura iel Sara Romanelli. Pra "scialdi deplù te Sëlva" ne dij l dutor Kostner nia n numer avisa, ma sce l ie "scialdi deplù", coche l dij, pòssen povester se nfidé a dì che n ruva a almanco passa l 60%, a dì puech.
"La scunanza de grupa"
Te Sëlva ne aràn mo nia arjont l 80% dla populazion che à anticorps contra l coronavirus nuef, ma belau. Ciuldì pa l 80%? Ajache chësc livel de cumpëida de persones che à anticorps ulëssa dì che n ëssa arjont la "scunanza de grupa". Cun 80% dla populazion che à i anticorps, ne possa l virus nia plu se muever y unì tacà. Sambën che sce Gherdëina arjunjëssa la "scunanza de grupa" valëssa chësta mé sce la jënt de Gherdëina stajëssa mé danter ëila, ne lascian deguni ite y ora, tla y dala valeda. Cossa che se lascia ert mëter n droa, ma che ne n’ie niancanó realistica.
Statistiches y si MA
Pra la statistiches y pra i tests iel danz da cunscridré n valgun elemënc. L test possa mustré su che la persona à anticorps contra l coronavirus. Chësc ie segur. Ma l dutor imunologh Bernd Gänsbacher dij che n muessa mëter a verda, aldò dla nutizia repurteda dai media de raion, danter l auter dala
View the embedded image gallery online at:
https://www.lausc.it/valedes-ladines/gherdeina/12446-urtijei-49-cun-anticorps-contra-l-coronavirus#sigProId384def7774
https://www.lausc.it/valedes-ladines/gherdeina/12446-urtijei-49-cun-anticorps-contra-l-coronavirus#sigProId384def7774
L dutor Simon Kostner: "L resultat de Urtijëi lascia pro na nterpretazion sun mesura!"
L dutor Simon Kostner, che ie stat nstës giut alalongia te spedel ajache l se ova amalà de coronavirus nuef, dij, n curt, che l test de Urtijëi ie da tò nscila coche l ie, che l fej referimënt te na maniera tan che estlujiva al coronavirus nuef priculës, l Sars-Cov-2. Kostner: "L tleche dì che sce a Urtijëi iel ufizialmënter 52 persones testedes positives de coronavirus, pona savons nëus dutores avisa che l n ie stat dessegur trueps deplù." Aldò dl test de chisc dis messëssa mesa la populazion de Urtijëi bele avëi abù l coronavirus nuef, y chël ie pra na populazion de ntëur a 5.000 la cumpëida de 2.500 persones. Che ie cincanta iedesc deplù de chël che la statistiches ufizieles dij.
Kostner: "L ne n’ie degun test spezifich mé per i anticorps de Sars-Cov-2!"
Cunfruntà cun la nutizia che ncantëur tl mond iel unì fat tests che dëssa vester "drëc", ajache i fej referimënt mé al coronavirus nuef, ntan che chëi de Urtijëi fossa "manco drëc", dij l dutor Kostner che "chiche dij che l ie n test spezifich mé contra l coronavirus nuef, l Sars-Cov-2, pona mëntel. L test avisa muessa mo sauté ora, per i "fauc positifs" saràl n tel test permò te n valgun ani."
L
View the embedded image gallery online at:
https://www.lausc.it/valedes-ladines/gherdeina/12446-urtijei-49-cun-anticorps-contra-l-coronavirus#sigProId384def7774
https://www.lausc.it/valedes-ladines/gherdeina/12446-urtijei-49-cun-anticorps-contra-l-coronavirus#sigProId384def7774
Pu pona, sce l ne n’ie degun test aposta per l Sars-Cov-2, co possa pa pona l dutor Kostner dì che l resultat de Urtijëi sibe drët? - L vel tlo, tla statistica, l "valor preditif", da coche spiega Kostner. Per la dì n curt, sce te n raion iel deplù amalei, pona sarà l resultat da nterpreté de un n viers, sce te n auter raion iel manco amalei, pona sarà l resultat da nterpreté de n auter viers.
Te Gherdëina sàn, sà almanco i dutores, che l ie stat truep amalei de coronavirus nuef, i dutores cunësc la storia tlinica di pazienc de Gherdëina. "Sce n pazient dij che dala fin de fauré dl 2020 inant àl abù na nfluënza cun duc i sintoms dl coronavirus nuef y l resultea positif ai anticorps, che uel dì che l ie negatif al coronavirus y ie varì, sce l test di anticorps ie positif, pona pòssen ndeviné doi iedesc a savëi la doi cosses, storia tlinica y test, y nscila rati bën che l resultat de Urtijëi ne sibe nia dalonc dala realtà!" Nscila l dutor Kostner.
Nsciuma, la realtà de Gherdëina ie do la rata pitla, cun diescmile abitanc, i dutores ie pu prejënc sun l raion (excursus: guai a tuché i dutores de basa! ndr.), pona sài avisa coche l fova la situazion y sce l test possa avëi n resultat che ie drët, che spidlea la realtà tan che avisa. L ie pona nce da stlù ora che l testà positif de anticorps, la persona varida, ebe n auter coronavirus, mé per dì chël dl 2003, l Sars-Cov-1, che fova tla Cina y a Toronto: "Tanc de Gherdëina ie pa ntlëuta stac tla Cina y a Toronto?" se damanda l dutor Kostner. Per stlarì: un possa mustré su anticorps de n coronavirus che l ova bele abù dan vint y trënt’ani.
N ne se taca nia, ma n possa mpo ti l taché a d’autri
Simon Kostner dà da lecurdé che vester imunn ne uel nia dì che n ne possa nia ti taché l coronavirus a d’autri. N ne se taca nia, ma l possa mpo vester situazions ulache zachei possa ti dé inant l virus a terzi. L tleche pensé a na cësa de paussa: sce ala jënt de tëmp che ne n’ie nia plu autosufiziënta ti vëniel la sbevies dal ëur de bocia ju, che vën suiedes demez cun n fazulët che n tol pona a ti suië ju la sbevies a n auter. L nfermier che à anticorps ne se taca nia, ma l dà mpo inant l virus.
Zeche ie mo da junté: sce un resultea negatif pra n test di anticorps pona ne n’iel nia nscila che l ne à automaticamënter nia l coronavirus, l pudëssa bele vester amalà ma mo asintomatich, y nscila nce un che possa ti taché l virus a d’autri.
"Meton inant a verda dassënn!"
Kostner: "La va perchël inant de mëter dassënn a verda, de se tenì inant ala mesures de segurëza, de se curì l mus, la bocia y l nes, de se lavé la mans, de tenì ite destanzies de 2-3 metri, miec sce de 3 metri."
Ntant tulons su i resultac di test de Urtijëi coche n sëni positif. Coche zech’un à dit: "Stajon dalonc, per sté al plu prësc inò adum!"
David Lardschneider
FOTO: L dutor Simon Kostner, a man ciancia, y la duturëssa Cordula Weber.