La Usc di Ladins

Stimades leturies, stimá leturs,
en chësc iade piunse pa ia cun chël che é conesciü sciöche le “dilema dl prijonier”:
al é dui leri che vëgn piá y portá te porjun. A vigni manira él la polizia che n’á nia assá proes por i saré ia y pënsa porchël da i damané fora, speran che ai se imbanësces un cun l’ater. I leri vëgn insciö interogá, despartis y zënza l’oportunité da se mëte a öna. Al é cater scenars de ci che pó sozede: trami dui scuta, un baia y l’ater scuta, l’ater scuta y un baia, düc dui baia. Tla pröma combinaziun él trami dui che vëgn sará ia te porjun por un n ann. Tla secunda y tla terza él chi che baia – imbanin l’ater – che ciafa la grazia y vëgn lasciá lëdi, tratan che chi che scuta vëgn sará ia por trëi agn. Tla cuarta, olache trami dui baia, vëgni trami sará ia por dui agn. Tl tëmp plü cört, é l’imbaní l’ater la soluziun plü sigüda. Ciodí pa? Bëgn, baié ti dá l’ocajiun a un da ne gní nia saré ia, sce l’ater ess da scuté. Situaziun che ogass nia püch. Mo porciodí messass pa l’ater scuté? Le scenar olache düc dui scuta é un sön cater y le dübe che l’ater pois fá ci che é miú por ël – ciodí ne messassel pa nia? – é massa alt, sciöche ince le prisc da paié sce an ess da scuté y l’ater no. Porchël, tl dübe che l’ater baies, él a vigni manira damí baié co scuté: 2 agn de porjun – por la combinanziun olache trami dui baia – é damí co trëi! Baié nes dá insciö la segurëza da ne ciafé almanco nia la majera puniziun. Imbaní é te chësc caje l’aziun che á le miú raport danter cosć y benefizi. Mo co la metunse pa sce la situaziun vëgn a s’l dé plü y plü iadi, olache trami dui se recorda de ci che l’ater á fat y an á insciö ince l’ocajiun da ti la rete, sce an é gnüs imbanis? O daidé zoruch, sce an é gnüs daidá… Magari ciafa dailó le cooperé un cun l’ater n’atra valüta. Suradöt, deache al vëgn a s’al dé na certa reputaziun: este un che dëida o un che imbanësc?

cun na ilustraziun de Silvia Baccanti
Liede do deplü tla ediziun atuala de La Usc di Ladins!