La jënt d’Europa, cun püces ezeziuns, á indó la liberté politica de movimënt – anfat por ci rajuns, lapró ince chëra da jí en vacanza, te na cité d’ert, al mer o sö por munt. I operadus turistics y ustis é ligri, scebëgn che i vacanziers de chësc isté gnará te nostes valades a na manira pegra y de gre en gre. Aladó de organisaziuns turistiches podess chisc sciori indere sté plü di.
Mo co á pa pordërt passé les prömes families y porsones ladines süa vacanza tles localités al mer? I ún damané do pro deplü y i portun les impresciuns che n’é daldöt nia confortantes no por i operadus söl post no
View the embedded image gallery online at:
https://www.lausc.it/valedes-ladines/val-badia/12920-de-bi-salu-c-dal-mer#sigProId569268c0bc
https://www.lausc.it/valedes-ladines/val-badia/12920-de-bi-salu-c-dal-mer#sigProId569268c0bc
Le saurun blanch dla Sardegna
»I sun ruvá adalerch ai 14 de jügn 2020, mo chiló él desche i fosson susc«, cunta na ëra jona che á tut dan otedé le traghet da Livorno por arjunje la Costa Smeralda tla Sardegna. Pordërt é te chësta sajun les localités sciöche Porto Cervo y Porto Rotondo afolades, mo en chësc ann pé döt öt, i paisc pé morc fora. Le B&B (la ciasa cun sojoranza y gosté), olache nüsc vacanziers stá, á sis ciamenes y ma öna é dada ia. Le B&B á ince la nodadoia, mo dantadöt le bel mer ble dant. Mo, á pa i restoranc davert? »Sce, düc canc, ince les pizzeries. Le plü demorvëia él tan da orëi bun che la jënt é cun nos, ara nes salüda bel y nes dij dilan che i sun gnüs chiló a passé nosta vacanza.« Chësc comportamënt nes recorda bunamënter nüsc nenesc badioc chi agn 1960-70, canche al gnô te süa ciasa te de piceres dimenjiuns i pröms sciori por passé la vacanza. Sce al roda pücia jënt él vigni porsona che fej la desferënzia – podesson dí.
»Ciafëise ince le gosté sciöche i agn passá?« damanunse nüsc turisć ladins tla Sardegna, »sambëgn, mo i messun ti dí ala patrona le de denant ci che i orun avëi, al n’é nia plü bufet, döt vëgn condüt sön mësa«. Les limitaziuns anticoronavirus é por i gesturs dl B&B maius co ci che al é – de chësc s’intënon atira. Impó á la colaboradëssa sport n bel salüt atira tl pröm: »I sëis i pröms, sperun che i nes portëise fortüna!« Sides i hoteliers co i restoradus se dejidrëia turisć, por podëi mené sö i sorvisc ala normalité di ultims agn, scebëgn che ai sá che avisa ma i turisć podess
View the embedded image gallery online at:
https://www.lausc.it/valedes-ladines/val-badia/12920-de-bi-salu-c-dal-mer#sigProId569268c0bc
https://www.lausc.it/valedes-ladines/val-badia/12920-de-bi-salu-c-dal-mer#sigProId569268c0bc
Tradizionalmënter él stracer y straplëgn de chisc vers, un di plü bi ciantuns maritims dla Talia y dl monn. Porto Cervo y Porto Rotondo é inom (Costa Smeralda) y charme, é ega nëta y smeralda y trasparënta, é saurun bel blanch. En chësc ann pé l’ega ciamó plü nëta. Mo dantadöt l’atmosfera é esotica y mitica, feter sureala por n te’ post. Al é chit, al tira n pü’ da aria. Tan costa pa en chësc ann pordërt chësc luxus? Deplü o demanco co i agn passá? »I ún paié 75,00 euro a porsona por passé cun le traghet dala tera frëma ca de nöt te cabina, cun le trasport dl auto ala pert. Le B&B nes á dit al telefonn da podëi nes fá n prisc spezial, ci che i ún ince aprijé. Aterco na vacanza plü cera, i prisc chi se adatëia bunamënter chiló al numer dla jënt che büsia – chësta pé altamo la situaziun de mez jügn 2020 tla Sardegna, canche i sciori franzesc, todësc y austriacs ne s’á nia ciamó intopé adalerch – o ne s’un á nia ciaó infidé tan lunc. Intratan se god nüsc turisć ladins les belëzes dles spones dl mer danter Golfo Aranci y Porto Rotondo. Le tëmp é bel y bun cialt dal pröm de incá, ci ón pa pordërt deplü te na vacanza che dess fá bun a corp y anima?
L’Adria aspeta les gran ones
Dala Sardegna al’Adria. Les localités nia dalunc da Aunejia á podü ciarcé la sajun nöia, dantadöt ia por deplü finsdledema. Na familia jona da La Ila nes cunta che a Bibione él chisc dis de mez jügn püch de davert: »La maiú pert dij da daurí incër la fin de jügn«. Statistiches baia che i hotí che á davert chiló é ocupá ma danter le 15 y 20%. Chëstes localités é pordërt ausades da ospité da ma inant i pröms tröc turisć, dantadöt chi che vëgn dales Alpes o da sura les Alpes ca y ite.
View the embedded image gallery online at:
https://www.lausc.it/valedes-ladines/val-badia/12920-de-bi-salu-c-dal-mer#sigProId569268c0bc
https://www.lausc.it/valedes-ladines/val-badia/12920-de-bi-salu-c-dal-mer#sigProId569268c0bc
Ci parüda fej pa pordërt i colaboradus ti hotí? »Al é n bur lauré por düc, chësc vëigon«, dij la ëra jona oma de dui mituns, »porchël te sorvësci pro mësa, y tö as ma bria da comané danfora. I restoranc y les pizzeries á dër püch da fá chisc dis.« Zënza ghesć é la stüa frëida – mo chësc podess tosc gní atramënter cun i confins alpins che s’á daurí.
La spona dl mer söl Lido del Sole a Bibione é en chësc de feter öta, bunamënter s’á la jënt lascé sprigoré dal bur tëmp sté inier – nes cunta la jona. Co él pa pordërt te hotel? »I sun püc, mo al é ciamó families cun mituns, y da dí él che i parcs é lëdi y daverc por les families y i mituns.« I mituns cina 6 agn ne mëss nia avëi indos le mascherot y al é natural che ai se mosciöda y soga deboriada, porchël él bëgn geniturs che á val’ festide por les infeziuns che roda dötaurela tla Talia, dantadöt tla Lombardia.
Y co pón pa sté a sorëdl sön spona? »I sun feter susc, chësc n’é pa tan bel. Mo les precauziuns é altes y bones: tles files de ambreles pormez al mer é i scagns 2 metri dainciará, tles files plü en caiéte 4 metri, y ciamó plü cuntra la promenada chi 8 metri. »Ma che les ambreles se sposta cun le sorëdl y i scagns pó spo se avijiné cotan, sot les mosöres scrites dant!«
A Bibione s’l’á la familia jona badiota ince cuntada cun jënt dal post, interessant él ci che na ëra ti á dit: »Sëgn unse chës 4.500 ambreles söla spona a Bibione, a desferënzia dles 12.000 di istá usuai. Chësc ó dí che i ún sëgn le livel che Bibione se miritass por na bona cualité.« Ci che é massa é massa, ma che canche les strotöres y i sorvisc é arjigná ite a standarg dl turism de massa, él ri da arferé y jí zoruch. An odará ci che chësc isté insegnará lapró al svilup massif dl turism adriatich. Val’ é sigü: altamo i prisc é chi di ultims agn y plülere mesan–alc, degügn ne se vënn fora por na crisa che i messarun düc deboriada despassé cun le manco plaies poscibles.
A Bibione mëssel ince impormó gní chës temperatöres che an é ausá da sintí söla pel y tles aries. Do n dé de plöia passé te n zënter comerzial nia dalunc dal mer féjel bun da palsé, y bel él impó che al n’é nia chël fracac che te fej datrai sté sö le fle y te strënj ite demassa! (Iaco Rigo)