Usanzes dl tëmp da Nadé

Data

24 de dezember 2025

Galaria retrac

Grandeza scritura

riduci dimensione font aumenta la dimensione del font

Social

FacebookTwitterGoogle Bookmarks
Le tëmp da Nadé é rich de tradiziuns y usanzes che gnô naota dër respetades da nüsc paurs; por ëi êl na cossa chersciüda ite, liada ala vita da vigni de. I orun se recordé
Mantigní les tradiziuns daidâ laota implí fora y arichí certi dis de santus o mec santus, olache la famëia n’â nia bria da lauré o fajô ma de te scüfs da püch por trá ia le tëmp. L’ater tëmp lëde adorâi da jí a dlijia y dedô al’ostaria a se urté, a carté. I ëi jô cun le ciaz blanch indos dai vijins a vila. Ai se la cuntâ, ci laurs che ai â fat o ê por fá.

En Vëia de Nadé gnôl arjigné l’alté te n piz de stüa cun les gran beles tofles a forma de moltra, fates cun les pilores che i mituns â ciafé dala Pröma Comuniun y dal Confermé. Amez rovâl la statua dl Pice Bambin che val’ mëda fajô chi agn. De dërtes lignes de mituns y ince jogn jô i santus da Nadé fora por les stües di paurs a ciaré l’alté y les püces cripeles che romagnô cina da Santabogna/Santaguania. Le pere metô sö les finestres da d’invern te stüa y stangode. N boscun ê tan co le lëgn da Nadé che gnô metü te stüa sön na mësa y inforní cun val’ checs y de te snaterli de poms che ê chersciüs te vilin. Les scincundes por i mituns ê n per de manëces, na trecia de fighi y val’ corusc. Sce al saltâ fora n per de scofuns nüs che la uma â fat adascusc, spo tirân bele salc, deache i mëndri arpâ dagnora ma le guant dai maius fredesc. 

La nöt de Madoines
Deache al ê da jí a dlijia pormó incër mesanöt, jô ma i mituns a dormí; na pert podô sté te forgnun do mogun. I gragn s’la cartâ o tragorâ por passé ia le tëmp. Dales 10 ales 11 de nöt sonân adöm les ciampanes por incundé la gran noela. I mituns sbunfâ alerch a Madoines cun la liösa, i gragn â la linterna tla man o n chentl de tizun che ai tociâ dan dlijia tla nëi. Ëres capitâ ince a Madoines cun i scofuns tl pe; dan le paisc se despiâres i grifs. Chi che podô jô düc a Madoines; a ciasa restâ ma la uma sce ara â de pici mituns. Pro i gragn paurs stô la fancela a ciasa a moscedé la panicia. Les funziuns metô man te val’ ploania la mesa dales 12; impröma gnôl cianté Öspi, spo gnôl dit mëssagrana da festa, gonot n terz; do le vangele gnôl pordiché sön greda. Do mëssa gnôl soné la grana por l’Aimaria, tratan che la jënt bogatâ cuntra ciasa. Nadé ê gran festa, düc jô a dlijia danmisdé y domisdé a Öspi.

Deplü sön les usanzes dl tëmp da Nadé ciafëise t’La Usc di Ladins di 24 de dezëmber  (Lois Trebo)