- T'es chilò:
- Home
- Valedes
- Gherdeina
Gherdeina
27 de auril 2021
Hubert Salcher va n pension
Do zirca 36 ani de lëur coche stradin dl Chemun de Urtijëi ie Hubert Salcher jit n pension
L’aministrazion de Chemun dl luech descrij Salcher, te si trëi dejeneies y mez de servisc per l luech y per si stredes, coche n laurant cun »ueia, gran mpëni y prufesciunalità«.
L ex laurant de Chemun dij de si lëur te chisc ani che l se à mudà truep,ma che l ti à sapù bel y chel à fat si lëur cun plajëi. »Manco bel fòvel bën canche l pluova y unive dut mol a jì a puzené,« conta Salcher s’la rijan.
Bruno Maruca
L articul ntier tla edizion atuela de La Usc di Ladins.
L’aministrazion de Chemun dl luech descrij Salcher, te si trëi dejeneies y mez de servisc per l luech y per si stredes, coche n laurant cun »ueia, gran mpëni y prufesciunalità«.
L ex laurant de Chemun dij de si lëur te chisc ani che l se à mudà truep,ma che l ti à sapù bel y chel à fat si lëur cun plajëi. »Manco bel fòvel bën canche l pluova y unive dut mol a jì a puzené,« conta Salcher s’la rijan.
Bruno Maruca
L articul ntier tla edizion atuela de La Usc di Ladins.
26 de auril 2021
La codla, la vita y la normalità
Tan giut ne n’ans’a nia plu udù vel’ da de tel? Mutons che fej na partida ala codla. Chësta ie una dla sauridanzes che ie unides ora cun l decret che ie jit n droa cun n lunesc ai 26 de auril. Nchinamò fòvel - do che n ne ova per n struf pudù fé nët nia cun la codla - "mé" mesun fé alenamënt te de pitla grupes y n destanza, finalmënter pòssen inò nce fé partides ntan l alenamënt. I campiunac di jëuni y amatoriei ie ntant unii desdic, ma bel plan vàn de reviers tla normalità dla vita, nce tl ...
26 de auril 2021
L blues dl mëns y si tabù
Belau uni ëila à la menstruazion, y mpo ne dàussen nia l dì adaut. Tres na campania de sensiblisazion uel na jëuna de Gherdëina judé pea a mudé l pensier dla jënt
L ie n proiet che vën ora da na urgani sazion nonprofit tl ciamp dla medejina: de ti garantì prudoc de menstruazion debant a duta l’ëiles. La jëuna Julia Irsara de Santa Cristina, studënta de medejina a Dispruch, ulëssa purté inant l proiet y dantaldut sensiblisé la sozietà de chësc viers.
Julia Lardschneider
L articul ntier tla edizione atuela de La Usc di Ladins.
(Foto: freepik)
L ie n proiet che vën ora da na urgani sazion nonprofit tl ciamp dla medejina: de ti garantì prudoc de menstruazion debant a duta l’ëiles. La jëuna Julia Irsara de Santa Cristina, studënta de medejina a Dispruch, ulëssa purté inant l proiet y dantaldut sensiblisé la sozietà de chësc viers.
Julia Lardschneider
L articul ntier tla edizione atuela de La Usc di Ladins.
(Foto: freepik)
25 de auril 2021
La sculées dla 5.B vënc cun si stories y poejies
La cuinta tlas dla sezion turistica dl ITE Raetia de Urtijëi à l ann passà, te cuarta, fat pea pra n cuncors leterer per la scoles metù a jì dala Lia Dante Alighieri de Fabriano tle Marche. Śën à la sculées giapà na bona nutizia
L’ann passà d’ansciuda à la pru fessëura de talian Martina Casanova Fuga, che nsënia tl Istitut Tecnich Economich Raetia a Urtijëi, fat pea cun la ex 4.B pra l cuncors leterer »Anna Malfaiera«. L se trata de n cuncors metù a jì dala Lia Dante Alighieri de Fabriano, tle Marche, cun l sustëni dl Chemun de Fabriano per scoles mesanes y autes te duta la Talia.
»Ie é n liam particuler cun chësc cuncors, ajache ie nstëssa son unida crissa ora per n mi lëur canche jive tla scola mesana ala fin di ...
L’ann passà d’ansciuda à la pru fessëura de talian Martina Casanova Fuga, che nsënia tl Istitut Tecnich Economich Raetia a Urtijëi, fat pea cun la ex 4.B pra l cuncors leterer »Anna Malfaiera«. L se trata de n cuncors metù a jì dala Lia Dante Alighieri de Fabriano, tle Marche, cun l sustëni dl Chemun de Fabriano per scoles mesanes y autes te duta la Talia.
»Ie é n liam particuler cun chësc cuncors, ajache ie nstëssa son unida crissa ora per n mi lëur canche jive tla scola mesana ala fin di ...
25 de auril 2021
I lëufs a Santa Cristina
Dan passa n’ena à doi lëufs zarà doi biesces tl luech da Rijeda a Santa Cristina, coche repurtà n curt sun nosc portal online. Bera Ubi da Rijeda tol posizion tla edizion stampeda di 22 de auril: »On 23 biesces y cater musciac, cie dëssi pa fé? On nce abù nvestimënc nia pitli, ti ani passei, per pudëi fé inant cun la biesces. Dëssi pa smaché dut per chisc doi lëufs? On gën sce l’autoriteies nes dij cieche dasson fé!« Deplù tla edizion stampeda di 22 de auril. (dl)FOTO: Da man drëta: Ubi, Luca y ...
24 de auril 2021
»Gaia«: n sistem auternatif a scolina y scola
L se trata de na cossa defin nueva cun chëla che n uel ti pité lueges per mparé y crëscer te na maniera naturela, y chësc per mutons y mutans dai 3 nchin ai 18 ani. Isabella Mussner de Sëlva nes conta velch deplù n con' de chësta auternativa ala scola y scolina tradiziunela te Gherdëina
La idea de chësc proiet ie nasciuda bel plan ti ani, n iede cun l svilup che Isabella Mussner de Sëlva à fat ntan i ani de furmazion y de nsenia mënt tla scola elementera, coche nce tres truepa reflescions y pruzesc de pensieres n con’ dla vita tla sozietà, nsci coche la ie al didancuei: l gran cunsum, l viver tla cuncurënza, la gran prescion y stress che gaujea n gran melsté a livel psichich, y nsci depona nce psicosomatich, che uel dì che l se lascia sentì a livel dl corp.
SPM
L articul ...
La idea de chësc proiet ie nasciuda bel plan ti ani, n iede cun l svilup che Isabella Mussner de Sëlva à fat ntan i ani de furmazion y de nsenia mënt tla scola elementera, coche nce tres truepa reflescions y pruzesc de pensieres n con’ dla vita tla sozietà, nsci coche la ie al didancuei: l gran cunsum, l viver tla cuncurënza, la gran prescion y stress che gaujea n gran melsté a livel psichich, y nsci depona nce psicosomatich, che uel dì che l se lascia sentì a livel dl corp.
SPM
L articul ...
24 de auril 2021
La nëif sun Plan de Gralba
Bera Adolf Demetz de Lina, che sta cun si familia sun Plan de Gralba, à via per l inviern scrit su tan de nëif che l à fat ju sun Plan de Gralba: ntan l inviern 2020-2021 ades 5 metri.La statistiches plu avisa tla edizion stampeda di 22 de auril. (dl)FOTO: Nëif sun Plan de Gralba, de dezëmber dl 2020.
23 de auril 2021
L turista talian sta tla Talia
Da chëst’ena che vën saràl tla Talia inò raions ghiei, ulache n possa nce viagë. L scumëncia la dumanda per la vacanzes, da coche scrij IDM: "Aldò de "Google Surveys Travel Report" uel ades i mec dla jënt taliana che prugramea de jì n vacanza (43%) nce sté tla Talia. Südtirol possa mé se n jué da chësc trend." (dl)FOTO: Ueia de vacanza tla Talia! (fotografia de IDM Südtirol-Alto Adige/Thomas Grüner)
23 de auril 2021
Cabaret fat n cësa cun Carlo Emanuele Esposito
L muderadëur de Bulsan à n vënderdi dl'ena passeda fat si spetacul online, metù a jì dala lia culturela Tublà da Nives, n unëur dl 80ejim iubileum dla mort dl cabaretist Fritz Grünbaum tl ciamp de cunzentramënt de Dachau
N spetacul de cabaret fat n cësa y n »one man show«, a dì dl nglëisc, ie chël che la lia culturela Tublà da Nives à pità n vënderdi dl’ena passeda. L prutagonist ie stat l muderadëur de Bulsan Carlo Emanuele Esposito, che à ulù lecurdé l cabaretist austriach judier Fritz Grünbaum, mort tl ciamp de cunzentramënt de Dachau dan 80 ani. Iló fajova Grünbaum te tëmps tan riei for devertì i depurtei y la depurtedes cun si monologs.
Bruno Maruca
L articul ntier tla edizion atuela de La Usc di Ladins.
N spetacul de cabaret fat n cësa y n »one man show«, a dì dl nglëisc, ie chël che la lia culturela Tublà da Nives à pità n vënderdi dl’ena passeda. L prutagonist ie stat l muderadëur de Bulsan Carlo Emanuele Esposito, che à ulù lecurdé l cabaretist austriach judier Fritz Grünbaum, mort tl ciamp de cunzentramënt de Dachau dan 80 ani. Iló fajova Grünbaum te tëmps tan riei for devertì i depurtei y la depurtedes cun si monologs.
Bruno Maruca
L articul ntier tla edizion atuela de La Usc di Ladins.
22 de auril 2021
Gran chance per l "Made in Südtirol"
IDM-Infoevent à nstadì dat nfurmazions n con’ di mesuns de nvië via raporc de cumerz cun i Stac dla peninjula arabica, che sciazea dassënn i prudoc dl’Europa n generel y nce chëi de nosc raion. L ie unì lecurdà che dal 1. de utober inant saràl la Expo a Dubai, y che IDM Südtirol uel sustenì la dites da tlo che ulëssa nvië via l export cun i Stac dl Golf, ti judan a abiné i drë’ cuntac y tla pert burocratica. (dl)FOTO: Dubai (funtana: IDM/AdobeStock/eranda).
21 de auril 2021
Curieres sun Plan de Gralba y i jëufs
Dala sajon da d’instà inant jirà la curiera Gherdëina Express 352 uni trënta menuc nchin sun Plan de Gralba. Oradechël saràl nce i cunliamënc 471 per i Jëufs de Sela y Pordoi y per Cianacei, y l cunliamënt 473 per l Jëuf de Frea y Curvea. (dl)FOTO: Curieres sun i jëufs.
20 de auril 2021
Nuetes turistiches te Sëlva
La Lia de Turism de Sëlva à prejentà la statistiches di ani passei n con’ dla nuetes turistiches te Sëlva, ulache l sauta sambën tl uedl l manco de ades 20% per l ann 2019-2020, gaujà dala pandemia.Tlo dessot la statistica di ani passei, for danter l 1. de nuvëmber y i 31 de utober, cun la desferënzia de percënt permez al ann dant:Ann - Cumpëida - Percënt +/- 2019/20 1.035.820 –19,11% 2018/19 1.280.477 –2,06% 2017/18 1.307.355 +5,77% 2016/17 1.236.129 –1,08% 2015/16 1.249.636 +5,05% 2014/15 ...
20 de auril 2021
Sentedes de Chemun tres live streaming audiovijif
De chësta puscibltà vàla pra un di ponc dl ordenn dl di, che publicon ntier tlo dessot, dla senteda dl Cunsëi de Chemun de Urtijëi duman mierculdì ai 21 de auril dala 20:00
1. Dé pro l protocol dla senteda dl Cunsëi de chemun di 24.02.2021.
2. Nterugazion dla SVP n con’ di lëures de ressanamënt fac tla streda Roma a Urtijëi.
3. Mozion dla SVP n con’ di sustënies a chiche mprësta ora auti cun sciafer.
4. Dé pro l regulamënt de Chemun per la registrazion audio- vijiva dla sentedes dl Cunsëi de Chemun – live streaming.
5. Dé pro l regulamënt de Che- munncon’dlgiapéysenuzéde fonins.
6. Cumiscion per la levines: mudé ora n cumëmber.
7. Comunicazions.
1. Dé pro l protocol dla senteda dl Cunsëi de chemun di 24.02.2021.
2. Nterugazion dla SVP n con’ di lëures de ressanamënt fac tla streda Roma a Urtijëi.
3. Mozion dla SVP n con’ di sustënies a chiche mprësta ora auti cun sciafer.
4. Dé pro l regulamënt de Chemun per la registrazion audio- vijiva dla sentedes dl Cunsëi de Chemun – live streaming.
5. Dé pro l regulamënt de Che- munncon’dlgiapéysenuzéde fonins.
6. Cumiscion per la levines: mudé ora n cumëmber.
7. Comunicazions.
19 de auril 2021
Pas vërt bele ai 26 de auril?
Ntan la senteda generela dla Lia de Turism de Sëlva n lunesc ai 19 de auril à l ambolt de Sëlva Roland Demetz dit che da pert dla Jonta provinziela de Südtirol iel unì dit che n merdi ai 20 de auril uelen cunedì sce l sibe bele mesun che l pas vërt vënie a valëi te Südtirol bele dai 26 de auril inant. Cun chël ulëssa l'aministrazion provinziela arjonjer che n pudëssa giaurì ustaries y restauranc nce dedite, per chiche à l pas vërt, chël uel dì che l à la dlavea, n test negatif o che à bele abù ...
18 de auril 2021
"Fajon l test – deberieda contra l Covid!"
Da n lunesc ai 19 de auril inant scumëncel te Sëlva l’azion "Fajon l test – deberieda contra l Covid", ulache l unirà metù a despusizion de duta la jënt l test tl nes, debant. Chësc vën fat tla Cësa de Cultura "Oswald von Wolkenstein" de Sëlva, for de lunesc y de juebia te chisc orares: 07.00-13.00 y 17.00-19.00. L va debujën de se nuté su, danter l auter nce cherdan su l numer de telefonn dl Chemun de Sëlva 0471 772111. La finamira ie chëla de arjonjer l plu persones che l ie mesun, doi iedesc ...
17 de auril 2021
L cian, n bon cumpani
L cian, vëniel dit, te dà de reviers diesc iedesc l amor che tu ti des a d’ël. l patron che l à gën y cëla de ël. Dlongia la legrëza che n cian ti dà ala jënt, jùdel pea a se tenì n forma, vàla pu de regula de jì almanco n iede al di mpue’ a spaz. Y pona iel a de teles for l’ucajion de ancunté d’autra jënt, judan nscila pea al cuntat soziel. Deplù tla edizion stampeda di 16 de auril. (dl)FOTO: L cian juda nce pea a sozialisé. FOTO: FREEPIK.
16 de auril 2021
Mudazions per l trafich sun Ch’l Piz a Urtijëi
N cëla de fé furné i auti mé de un n viers, almanco te na pert dla streda Cuca
L problem per l trafich tla streda Cuca a Urtijëi ie urmei bele na vedla storia. Dantaldut tla pert bassa ie dut bele scialdi frabicà pro, la stredes ie strëntes, l trafich vën for majer y nce i auti vën for majeri, nsci che l ie suvënz rie se despassé via.
Chiche cunësc l raion de Ch’l Piz a Urtijëi sà che l ne n’ie nia saurì a ti vester a chësta situazion y bele plu iedesc àn purvà a crì na soluzion, ma zënza suzes, nsci che n à lascià dut coche l fova.
Śën se à n dat dl am per fé na mudazion, ...
L problem per l trafich tla streda Cuca a Urtijëi ie urmei bele na vedla storia. Dantaldut tla pert bassa ie dut bele scialdi frabicà pro, la stredes ie strëntes, l trafich vën for majer y nce i auti vën for majeri, nsci che l ie suvënz rie se despassé via.
Chiche cunësc l raion de Ch’l Piz a Urtijëi sà che l ne n’ie nia saurì a ti vester a chësta situazion y bele plu iedesc àn purvà a crì na soluzion, ma zënza suzes, nsci che n à lascià dut coche l fova.
Śën se à n dat dl am per fé na mudazion, ...
16 de auril 2021
L cian fej bon, ma...
Da coche scrij la Lia per l Turism de Sëlva »à plu nrescides scientifiches desmustrà che la cumpanìa de n cian fej bon ala sanità mentela y fisica. Danz che l ie nce pertes manco positives«, cun la merdes che vën lascedes ncantëur. La regulamentazion dl Chemun de Sëlva n con’ di cians.Deplù tla edizion stampeda di 16 de auril. (dl) FOTO: I patrons muessa se cruzië de tò pea la merdes de si cian! FOTOS: FREEPIK.
15 de auril 2021
Gregor Comploi, fisioterapista de Alexander Zverev
Da n valgun mënsc inca à l tennista de livel mundiel nvià via na cunlaurazion strënta cun l fisioterapista de Gherdëina. Ai letëures de La Usc di Ladins ti conta Comploi de si prima esperienzes fates cun Zverev. L articul ntier tla edizion stampeda di 16 de auril. (dl) FOTO: Alexander »Sascha« Zverev, a man ciancia, cun Gregor Comploi.
15 de auril 2021
N merz dal bel tëmp
Tëmp y temperatures ntan l mëns de merz, muserei te Sëlva te na luegia a na autëza de 1.595 metri
L mëns de merz dl 2021 ie stat plu frëit che chël dl ann passà, cun -0,34 gradi de mesaria. L ann passa n fòvel 0,12 y tl 2017 bën 3,85. La temperatura ie chëst ann stata ntëur ai 0,1 gradi sëura la mesaria di ultimi 40 ani. L mëns ie stat scialdi bel, ma da vënt.
L di plu frëit éi muserà ai 20 dl mëns cun na mesaria de -6,50 gradi ynaminimaai21demerzde-14 gradi – de merz dl 2005 ovi muserà na minima de -20 gradi. L di plu ciaut éi chëst ann muserà ai 30 dl mëns cun 7,33 gradi de mesaria y ...
L mëns de merz dl 2021 ie stat plu frëit che chël dl ann passà, cun -0,34 gradi de mesaria. L ann passa n fòvel 0,12 y tl 2017 bën 3,85. La temperatura ie chëst ann stata ntëur ai 0,1 gradi sëura la mesaria di ultimi 40 ani. L mëns ie stat scialdi bel, ma da vënt.
L di plu frëit éi muserà ai 20 dl mëns cun na mesaria de -6,50 gradi ynaminimaai21demerzde-14 gradi – de merz dl 2005 ovi muserà na minima de -20 gradi. L di plu ciaut éi chëst ann muserà ai 30 dl mëns cun 7,33 gradi de mesaria y ...
